Vị công dân đặc biệt này đã giao lưu, trả lời một số câu hỏi của người xem. Sự xuất hiện của công dân người máy cho thấy, công nghệ trên thế giới đang tiến rất nhanh. Tại phiên đối thoại của diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, Việt Nam không thể nằm ngoài Cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0, do đó phải có những giải pháp quyết liệt, đồng bộ, có các quy định pháp luật, cơ chế, chính sách phù hợp, sớm nắm bắt cơ hội để lên "con tàu công nghiệp 4.0".

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu cắt băng khai mạc triển lãm công nghiệp 4.0. Ảnh: Quang Hiếu.

Sức ép 4.0 ngày càng lớn

Diễn đàn cấp cao và Triển lãm quốc tế về công nghiệp 4.0 với chủ đề “Tầm nhìn và chiến lược phát triển đột phá trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” thu hút gần 2.000 đại biểu, gồm 11 đại sứ và đại diện các tổ chức quốc tế, hơn 50 chuyên gia hàng đầu khu vực và thế giới, các doanh nghiệp (DN) trong nước và quốc tế.

Phát biểu khai mạc và đề dẫn tại diễn đàn, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình nhấn mạnh: CMCN 4.0 một mặt mở ra cho Việt Nam nhiều cơ hội nâng cao trình độ công nghệ, năng lực sản xuất và cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu; tạo ra sự thay đổi lớn về mô hình kinh doanh bền vững hơn và cơ hội cho các DN khởi nghiệp sáng tạo; mang lại tiềm năng có thể rút ngắn quá trình công nghiệp hóa bằng cách đi tắt, đón đầu, phát triển nhảy vọt lên công nghệ cao hơn. Tuy nhiên, nếu không có cách tiếp cận đúng và bắt kịp nhịp độ phát triển của thế giới và khu vực, Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ tụt hậu ngày càng xa về công nghệ, gia tăng tình trạng dư thừa lao động kỹ năng thấp và sự bất bình đẳng trong xã hội. Bên cạnh đó, sự liên kết và gắn kết trong CMCN 4.0 dẫn tới vấn đề biên giới "mềm", quyền lực "mềm", vấn đề an ninh không gian mạng và an ninh phi truyền thống, tội phạm công nghệ cao xuyên quốc gia, từ đó đòi hỏi cần có sự ứng phó chủ động và kiểm soát tốt để bảo đảm chủ quyền và an ninh cho người dân cũng như đất nước.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Chu Ngọc Anh, các nước đang dẫn đầu thế giới về công nghiệp 4.0 là Đức, Mỹ... đã bắt đầu thấy được kết quả rõ nét. Trung Quốc, Nhật Bản cũng bắt đầu triển khai. Trong khu vực ASEAN có Thái Lan và Singapore đã vào giai đoạn đầu để triển khai. Trong khi đó, tuy hiện nay Việt Nam đã có 64 triệu người dùng internet, tổng doanh thu của ngành công nghệ thông tin (CNTT) trong 10 năm qua (2007-2017) đã lên tới 67,7 tỷ USD, thế nhưng về mức độ sẵn sàng cho công nghiệp 4.0, Việt Nam vẫn thuộc nhóm sơ khởi. Cụ thể, mức độ sẵn sàng cho công nghiệp 4.0 được xem xét trên hai chỉ số quan trọng là cấu trúc sản xuất và yếu tố dẫn dắt sản xuất. Trong đó, Việt Nam đứng thứ 48 thế giới về cấu trúc nền sản xuất và đứng thứ 53 về yếu tố dẫn dắt sản xuất. Cùng với đó, chỉ số chính phủ điện tử Việt Nam xếp thứ 89. Tuy nhiên, có những chỉ số Việt Nam ở mức khá cao là sáng tạo trực tuyến, tạo ứng dụng trên di động thì xếp thứ 16 thế giới.

Hiện nay, không ít DN, ngành nghề tại Việt Nam đã chủ động tiếp cận các công nghệ mới. Tiêu biểu là Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội (Viettel) đã nghiên cứu phát triển công nghệ cao, hay Công ty Trường Hải, Công ty Vinfast đã kết hợp với nước ngoài để triển khai các nhà máy sản xuất ô tô với công nghệ tự động hóa. Các ngân hàng thương mại đã chủ động tạo ra những dịch vụ mới, mà trong đó đã có ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Rồi Trung tâm Điều độ điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), nhiều khu sản xuất nông nghiệp đã ứng dụng các công nghệ thông minh...

Bộ trưởng Bộ KH&CN cho rằng, Việt Nam cần phải quan tâm phát triển sản phẩm công nghệ của riêng mình mới bảo đảm thành công trong CMCN 4.0. Cùng với đó phải hài hòa, vẫn sử dụng các công nghệ truyền thống nhưng làm cho nó thông minh hơn, hiệu quả hơn; cách thức quản lý, quản trị đều phải chuyển sang công nghệ số. Hiện nay, các DN Viettel, CMC, FPT cũng đã bước đầu xuất khẩu được sản phẩm công nghệ.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tham quan các sản phẩm công nghệ 4.0 của Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội (Viettel). Ảnh: Quang Hiếu.

Chuyển từ chống "chảy máu chất xám" sang thu hút tài năng

CMCN 4.0 sẽ tạo ra công ăn việc làm hay phá hủy việc làm, hay cả hai? Câu hỏi này đang làm nhức đầu các nhà hoạch định chính sách trên toàn thế giới. Theo Giáo sư Santosh Mehrotra (Đại học Jawaharlal, Ấn Độ), ở Ấn Độ, CMCN 4.0 tạo ra rất nhiều việc làm trong ngành CNTT, tuy nhiên cần phải đào tạo lại lao động liên tục. Các công việc trực tuyến xuất hiện ngày càng nhiều. Nhiều người phụ nữ chỉ cần ở nhà cũng kiếm được các công việc trực tuyến cho thu nhập khá tốt.

Ông Albert Antoine, Chuyên gia tư vấn cao cấp về trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ cho rằng, nguy cơ các nhà máy tự động, ứng dụng robot, trí tuệ nhân tạo sẽ lấy việc làm của người lao động truyền thống là thách thức của mọi quốc gia. Người lao động cần phải liên tục dịch chuyển sang các hình thức mới, do đó họ cần phải liên tục được đào tạo lại, nâng cao kỹ năng về tay nghề. Đặc điểm lao động ở Việt Nam còn khá trẻ nên cần phải được chuẩn bị nghề nghiệp cho tương lai khi công nghệ số phát triển mạnh. Ông Albert Antoine cho rằng, để phát triển trong công nghiệp 4.0, Việt Nam cần thay đổi tư duy, không chỉ lo giữ các tài năng, chống "chảy máu chất xám" mà cần chủ động trở thành trung tâm thu hút tài năng thế giới.

Khẩn trương xây dựng thể chế, chính sách phù hợp

Phát biểu tại diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đồng tình với ý kiến của các chuyên gia quốc tế khi cho rằng Việt Nam không thể nằm ngoài CMCN 4.0. “Vấn đề đặt ra cho Việt Nam là lựa chọn nắm bắt cơ hội, sớm lên "đoàn tàu 4.0" hay để trôi qua? Với quyết tâm của cả hệ thống chính trị và ý chí của người Việt Nam, chúng ta sẵn sàng vượt qua thách thức để nắm bắt lấy cơ hội, nhanh chóng bước lên "con tàu 4.0". Mặc dù phải chú ý đến những yếu tố tác động tiêu cực nhưng CMCN 4.0 thực sự là cơ cơ hội để dân tộc Việt Nam thực hiện khát vọng phồn vinh", Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng cho biết, Chính phủ, các bộ, ngành sẽ phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương xây dựng nghị quyết của Bộ Chính trị về CMCN 4.0. Nghị quyết này sẽ gắn CMCN 4.0 với chiến lược phát triển quốc gia Việt Nam. Và dự kiến cuối năm nay sẽ xây dựng chiến lược quốc gia để thực hiện nghị quyết này. Xây dựng đề án thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo của quốc gia, trong đó chú trọng hơn nữa việc xây dựng thành công chính phủ điện tử, thành phố thông minh ở Việt Nam. Xây dựng mạng lưới nhân tài, kể cả người Việt Nam và những người quan tâm đến Việt Nam, các chuyên gia giỏi của quốc tế về CMCN 4.0.

Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng DN tiếp tục bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp xây dựng, phát triển nền kinh tế số và công nghiệp thông minh. Hiện nay, hệ tri thức Việt số hóa đang được phát triển. Đây là nền tảng để mọi tổ chức cá nhân, trước hết là lớp trẻ, đội ngũ trí thức, cộng đồng CNTT chung tay phát triển.

Cùng với đó, Thủ tướng yêu cầu cần phải tập trung hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, pháp luật, chú trọng các quy định nhằm tạo điều kiện cho DN nhanh chóng tiếp cận và phát triển được công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới; tiếp tục chủ động rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không còn phù hợp. Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, đặc biệt là CNTT-truyền thông, phát triển hạ tầng kết nối số, bảo đảm an toàn, an ninh mạng. Hoàn thiện mạng di động 4G, nghiên cứu triển khai 5G, đáp ứng yêu cầu internet kết nối vạn vật trong thời gian sớm nhất.

Thủ tướng nhấn mạnh việc phát triển nhanh nguồn nhân lực, thúc đẩy triển khai giáo dục về KH&CN, kỹ thuật và toán học (STEM) trong chương trình giáo dục phổ thông. Nâng cao năng lực nghiên cứu, giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học; tăng cường giáo dục kỹ năng, kiến thức cơ bản, tư duy sáng tạo, khả năng thích nghi, chuyển đổi nghề nghiệp với những yêu cầu của cuộc CMCN 4.0. Phát triển KH&CN, hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia lấy DN làm trung tâm. Triển khai các hướng nghiên cứu KH&CN mũi nhọn về CNTT, vật lý, sinh học, trí tuệ nhân tạo...

Thủ tướng cho rằng, cộng đồng DN là một lực lượng chủ đạo, tiên phong, có ý nghĩa quyết định mức độ thành công trong thực hiện cuộc cách mạng này. Các DN Việt Nam phải có khát vọng và hiện thực hóa khát vọng vươn ra ngoài biên giới quốc gia, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ không chỉ chinh phục thị trường trong nước mà còn chiếm lĩnh các thị trường khó tính của thế giới.

MINH HƯNG

Nguồn: www.qdnd.vn